Η J.Ayres προσδιόρισε την Πράξη, ως την ικανότητα που αποκτά κανείς μέσα από την καθημερινότητα του να οργανώνει και να κατευθύνει μια σειρά συντονισμένων κινήσεων, με σκοπό να ολοκληρώνει νέες, άγνωστες προς εκείνον, κινητικές ενέργειες.
Υπο το πρίσμα της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης η Πράξη θεωρείται ως μια μοναδικά ανθρώπινη δεξιότητα,που επιτρέπει στον εγκέφαλο να αντιλαμβάνεται, να οργανώνει και κατευθύνει σκόπιμες αλληλεπιδράσεις με τον κόσμο.Αποτελείται απο 3 βασικά μέρη:
1. Ιδεασμός (ideation):Να γνωρίζω τί κάνω. Εδώ περιλαμβάνεται και η ικανότητα μετάφρασης λεκτικών πληροφοριών (ιδεασμός=φαντασία/αντίληψη).
2. Κινητικός Προγραμματισμός (Μotor planning):Η ικανότητα του να κατευθύνεις και να οργανώνεις την κίνησή σου.
3. Εκτέλεση (Execution): Να εκτελείς το πλάνο της κίνησης σου.
Διαταραχές της Πράξης σύμφωνα με το Μοντέλο της Α.Ο.
1. Δυσπραξία (Dyspraxia): Γενικός όρος που περιλαμβάνει διάφορα είδη Δυσπραξιών (ιδεακή, ιδεοκινητική, στοματοδυσπραξία, λεκτική δυσπραξία, κατασκευαστική, οπτικοκινητική).
2. Δυσπραξία Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης (Sensory Integrative Based – Dyspraxia): H Πράξη εδώ επηρεάζεται απο ζητήματα δυσκολιών Αισθητηριακής Ρύθμισης. Αισθητηριακή Ρύθμιση: Η ικανότητα τακτοποίησης και οργάνωσης αντιδράσεων σε ερεθίσματα που δέχεται ο εγκέφαλος από το περιβάλλον.
3. Σωματοδυσπραξία (Somatodyspraxia): Αποτελεί σοβαρότερης μορφής Δυσπραξία, συχνά συνυπάρχει με στοματοδυσπραξία (αδυναμία του παιδιού να συντονίσει τις κινήσεις της γλώσσας και των χειλέων), ενώ παράλληλα επηρεάζεται το τρίπτυχο ιδεασμός- κινητικός προγραμματισμός- εκτέλεση και συνυπάρχει διαταραχή Αισθητηριακής Ρύθμισης με συμβολή από τον Σωματαισθητικό σύστημα (απτικό/ ιδιοδεκτικό).
4. Δυσλειτουργία Στασικής Οφθαλμικής Κίνησης (Postural Occular Disorder): Εδώ επηρεάζονται κυριότερα ο στασικός έλεγχος και οι οπτικές δεξιότητες. Ο Στασικός Έλεγχος αφορά τον προσανατολισμό των μερών του σώματος, τόσο μεταξύ τους, όσο και με τον εξωτερικό κόσμο. Η στάση ελέγχεται τόσο όταν κινούμαστε, όσο και όταν παραμένουμε ακίνητοι.
5. Δυσλειτουργία Αμφίπλευρου Συντονισμού και Διαδοχής ή Αμφίπλευρης Οργάνωσης και Διαδοχικότητας (Bilateral Coordination & Sequence Disorder): Εδώ παρατηρούνται δυσκολίες στον αμφίπλευρο συντονισμό, δηλαδή στην συνεργασία των 2 ημιμορίων του σώματος και σε ενέργειες που απαιτείται η ικανότητα της διαδοχικότητας (π.χ. να πιάσει να πιάσει μια μπάλα που ρολλάρει). Δεν θεωρείται καθαρά Δυσπραξία η εικόνα της Δυσλειτουργίας Αμφίπλευρου Συντονισμού και Διαδοχής από μόνη της.
Χαρακτηριστικές εικόνες Δυσπραξίας
- Αδεξιότητα στις κινήσεις.
- Δυσκολία με τον σχεδιασμό και την εκτέλεση μιας ενέργειας που αποτελείται από βήματα. Π.χ. χρήση ψαλιδιού, ποδηλάτου.
- Τρακάρουν εύκολα πάνω σε αντικείμενα.
- Απαιτείται περισσότερος χρόνος για να μάθουν μια δεξιότητα όπως:δέσιμο κορδονιών, γραφή γραμμάτων.
- Δεν ολοκληρώνουν εύκολα μια ενέργεια ή την ολοκληρώνουν αναποτελεσματικά.
- Χαμηλή Αυτοεκτίμηση.
Επιμέλεια άρθρου: Αντωνία Παπαμιχαήλ, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια