Η J.Ayres (1965) Εργοθεραπεύτρια, πρωτοπόρος και δημιουργός της Θεραπευτικής Προσέγγισης της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, θέλησε να περιγράψει τον όρο ‘Δυσπραξία’, ως μια Διαταραχή Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, η οποία επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα σχεδιασμού και εκτέλεσης μιας κινητικής ενέργειας, η οποία δεν είναι γνωστή στο άτομο μέσα από την καθημερινότητα του.
Περισσότερα για την ίδια και την ιστορία της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης εδώ:
https://www.siglobalnetwork.org/ &
Η Gubbay (1985) μίλησε για το ‘αδέξιο’ παιδί του οποίου η ικανότητα να εκτελέσει επαρκώς μια κινητική δραστηριότητα έχει επηρεαστεί παρά τα φυσιολογικά ευρήματα μιας νοητικής εξέτασης. Η Cermak (Cermak et all 2002), περιέγραψε την Δυσπραξία, σαν μια δυσκολία στον προγραμματισμό και στην εκτέλεση ενεργειών με σωστή σειρά. Νευροψυχιατρικοί ορισμοί θεωρούν πως η δυσπραξία σχετίζεται με την ερμηνεία και κατανόηση από πλευράς του ατόμου, χειρονομιών και συνεπειών.
Στην πραγματικότητα ένα παιδί με εικόνα Δυσπραξίας, παρουσιάζει διαταραχή στην Πράξη. Η Πράξη αποτελείται από τρία βασικά μέρη, τα οποία επηρεάζονται άμεσα στην περίπτωση της Δυσπραξίας:
1) Ιδεασμός: Περιλαμβάνει το φορμάρισμα της ιδέας. Η ικανότητα για ανάσυρση προηγούμενων κινητικών εμπειριών με σκοπό την διενέργεια νέων.
2) Κινητικός προγραμματισμός: Περιλαμβάνεται ο προγραμματισμός της κίνησης. Που θα έπρεπε να είναι το κάθε μέλος του σώματος κατά την διενέργεια μιας δράσης; Ποιοι μυς πρέπει να ενεργοποιηθούν.
3) Εκτέλεση: Η ολοκλήρωση μιας κινητικής ενέργειας. Τί να κάνω; Για πόσο και με τί ένταση;
Σαν αποτέλεσμα των ανωτέρω παρουσιάζονται τα παρακάτω είδη Δυσπραξίας μεμονωμένα ή και σε συνδυασμό:
Στοματοδυσπραξία: Το παιδί αδυνατεί να αναπαράγει κινήσεις στην στοματική περιοχή (γλώσσα, χείλη), όταν του ζητούνται.
Λεκτική Δυσπραξία: Το παιδί δυσκολεύεται ισχυρά να δημιουργήσει νέους ήχους και νέες λέξεις. Συνυπάρχει ανωριμότητα στην εγκεφαλική περιοχή αναπαραγωγής λόγου.
Ιδεακή Δυσπραξία: Δυσκολίες στον ιδεασμό. Π.χ. βρίσκομαι στο προαύλιο ενός σχολείου, αλλά δεν ξέρω τί πρέπει να κάνω. Διαταράσσεται το ιδεακό σχήμα της κίνησης, ενώ οι επιμέρους δράσεις που το απαρτίζουν παράγονται.
Ιδεοκινητική Δυσπραξία: Το ιδεακό σχήμα της κίνησης παραμένει ακέραιο και μπορεί να το περιγράψει, αλλά αδυνατεί στην εκτέλεση της ενέργειας.
Κατασκευαστική Δυσπραξία: Αδυναμία για εμπλοκή σε κατασκευή.
Οπτικοκινητική Δυσπραξία: Αδυναμία στο συντονισμό όρασης και κίνησης.
Περισσότερα για την ιεράρχηση των Δυσπραξιών σύμφωνα με το μοντέλο της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης μπορείτε να διαβάσετε στο άρθρο με τίτλο ‘Διαταραχές της Πράξης σύμφωνα με το θεραπευτικό μοντέλο της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης’.
Συννοσηρότητα: Φάσμα Αυτισμού, Μαθησιακές Δυσκολίες, ΔΕΠ-Υ.
Από την άλλη μεριά το παιδί με Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού γνωρίζει αρκετά καλά τί πρέπει να κάνει, πως να το κάνει, ωστόσο παρουσιάζει έλλειμμα κατά την εκτέλεση. Δεν εκτελεί σωστά, συντονισμένα.
Παρουσιάζεται παγκόσμια σύγχυση, τόσο στην επιστημονική, όσο και στην εκπαιδευτική, αλλά και ευρύτερη κοινότητα, ως προς την χρήση των δύο αυτών διαφορετικών όρων, ως προς την περιγραφή, αλλά και ως προς τον τρόπο της θεραπευτικής τους αντιμετώπισης. Ακολουθούν τα 4 βασικά κριτήρια του αναγνωρισμένου διεθνώς διαγνωστικού εγχειριδίου των διαταραχών DSM V για την Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού, η οποία εντάσσεται στην κατηγορία Νευροαναπτυξιακών Διαταραχών με κωδικό F.82. Για την Δυσπραξία δεν παρέχεται κωδικός και εντάσσεται στην ευρύτερη ομπρέλα της Διαταραχής Κινητικού Συντονισμού διαγνωστικά. Ωστόσο ένας άρτια εκπαιδευμένος εργοθεραπευτής είναι σε θέση να προβεί σε διάγνωση τύπου Δυσπραξίας με βάση την Θεραπευτική Προσέγγιση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης:
Κριτήριο Α: Παρουσιάζεται έλλειμμα σε κάποιο αναπτυξιακό τομέα του κινητικού συντονισμού.
Κριτήριο Β: Η διάγνωση λαμβάνει χώρα, μόνο αν η εικόνα επηρεάζει σημαντικά την ακαδημαική επίδοση και τις δραστηριότητες καθημερινής ζωής (π.χ. συνήθειες προσωπικής υγιεινής, ντύσιμο).
Κριτήριο Γ: Η διάγνωση λαμβάνει χώρα όταν οι δυσκολίες συντονισμού δεν οφείλονται σε μια γενικότερη ιατρική κατάσταση (βλέπε εγκεφαλική παράλυση, ημιπληγία, μυϊκή δυστροφία) και τα κριτήρια δεν συναντώνται με αυτά της Διάχυτης Αναπτυξιακής Διαταραχής.
Κριτήριο Δ: Αν η εικόνα συνοδεύεται από ψυχική διαταραχή, τότε οι κινητικές δυσκολίες αναμένονται μεγαλύτερες από αυτές που περιγράφονται στα πλαίσια της Διαταραχής Κινητικού Συντονισμού.
Τα ανωτέρω κριτήρια διαφέρουν σε σχέση με την ηλικία και τους τομείς ανάπτυξης. Για παράδειγμα μικρότερα παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν αδεξιότητα και καθυστέρηση στην κατάκτηση κινητικών οροσήμων αναπτυξιακά (π.χ. στην βάδιση, στο μπουσούλημα, στην κατάκτηση καθιστής θέσης, στο δέσιμο των κορδονιών, στο κούμπωμα, στην χρήση φερμουαρ), ενώ άλλα μεγαλύτερα μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες σε κινητικές δεξιότητες, που απαιτούνται για την εκτέλεση μιας δραστηριότητας αναγκαίας, για το αναπτυξιακό τους στάδιο (π.χ. ολοκλήρωση ενός παζλ, κατασκευαστικό παιχνίδι, ζωγραφική, γραφή).
Αιτίες πρόκλησης Διαταραχής Κινητικού Συντονισμού
Δεν είναι ξεκάθαρες οι αιτίες πρόκλησης. Από το 1975 ως και σήμερα έχει διενεργηθεί μεγάλη έρευνα παγκοσμίως, για να διαπιστωθούν τα αίτια και σε αυτή την προσπάθεια έχει βοηθήσει σημαντικά η εξέλιξη στην πρόοδο της απεικονιστικής τεχνολογίας του εγκεφάλου (MRI), της οποίας ο ρόλος εστιάζεται ως γνωστόν, στην δομική και λειτουργική απεικόνιση του. Έχει αναδειχτεί λοιπόν ότι μεγάλες περιοχές του εγκεφάλου εμπλέκονται κατά την εμπλοκή του ανθρώπου σε κινητικές ενέργειες, οι οποίες δεν είναι εύκολο να οριστούν με συγκεκριμένο τρόπο. Η ερευνητική τάση εστιάζεται σε δύο τομείς: α)στην συγκέντρωση ιστορικών γέννησης παιδιών που αργότερα διαγνώστηκαν με ΔΚΣ και καταγραφή παιδιών που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου κατά την γέννηση (προωρότητα, χαμηλό βάρος γέννησης). Ο στόχος είναι τα αποτελέσματα των καταγραφών να συγκληθούν σε βάθος χρόνου, ενώ παράλληλα ελέγχονται προγεννητικοί (κάπνισμα,χρήση φαρμακευτικών ουσιών), περιγεννητικοί, αλλά και μεταγεννητικοί παράγοντες όπως ειπώθηκε και προηγουμένως. Μέρος αυτής μεγάλης έρευνας αποτελεί ο ρόλος που μπορεί να παίξει το αποτέλεσμα της εκπαίδευσης μιας κινητικής δεξιότητας στην συνολική εκπαίδευση του εγκεφάλου και η ανταπόκριση ενός νερομυικού συστήματος που έχει υποστεί την βλάβη στα πλαίσια μιας θεραπευτικής παρέμβασης.
Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι η Θεραπευτική Προσέγγιση της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, η οποία αποτελεί μέρος όλων αυτών των εκτεταμένων ερευνών, λαμβάνει χώρα στα πλαίσια εργοθεραπευτικού προγράμματος, που αντιμετωπίζει τόσο την Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού, όσο και την Δυσπραξία και που παρουσιάζει ως βασικό της αξίωμα στις παρεμβάσεις της, την πλαστικότητα του εγκεφάλου, δηλαδή την ικανότητα του να αλλάζει, με θεαματικά αποτελέσματα στην πρόοδο των παιδιών.
Ακολουθούν σύνδεσμοι που οδηγούν σε ερευνητική αρθρογραφία για την αποτελεσματικότητα της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης, ως θεραπευτικής προσέγγισης, η οποία χρησιμοποιείται κατά την Εργοθεραπευτική παρέμβαση για την αντιμετώπισης της Δυσπραξίας ή της Διαταραχής Κινητικού Συντονισμού.
Για περισσότερα κάνετε copy and paste τον ακόλουθο σύνδεσμο στην μπάρα διευθύνσεων σας:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3395584/
https://www.researchgate.net/publication/281401548_Dyspraxia_in_Autism_Spectrum_Disorders_Evidence_and_Implications
Εγκεφαλική βλάβη ή δυσλειτουργία;
Οι ερευνητές τα τελευταία χρόνια υποστηρίζουν πως τα παιδιά με Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού χαρακτηρίζονται και ως MBD (minimal brain damage) και παρουσιάζουν αδρά νευρολογικά ελλείμματα (soft signs). Ο όρος αναφέρεται σε μια μη προσδιορισμένη εγκεφαλική δυσλειτουργία ανατομικά, μικρής έκτασης, που συγγενεύει μακρινά με την εγκεφαλική παράλυση.
Συννοσηρότητα:
Η εικόνα ενός παιδιού με Διαταραχή Κινητικού Συντονισμού είναι δυνατόν να συνυπάρχει με:
ΔΕΠ-Υ (Αδυναμία συγκέντρωσης – Υπερκινητικότητα)
Μαθησιακές Δυσκολίες
Διαταραχές λόγου (Κίνηση και λόγος τοποθετούνται στο ίδιο εγκεφαλικό ημισφαίριο ΑΡ και είναι δυνατόν να αλληλοεπηρεάζονται).
Δείτε εδώ: https://www.google.com/search?q=movement+and+speech+the+left++hemisphere&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEwiIsYbtzo7jAhVjyaYKHbVVBl4Q_AUIECgB&biw=1366&bih=625#imgrc=HtxzYz9F3kCNuM:
Διαβάστε σχετική και εκτεταμένη έρευνα εδώ:
http://www.ergogrep.ch/medias/files/vissier-2003.pdf
Πηγές:
Τίτλος: Guide to Dyspraxia and Developmental Coordination Disorders/ Συγγραφείς: Amanda Kirby & Sharon Drew/ Εκδόσεις: Thomson Learning
Τίτλος: Developmental Coordination Disorder/Συγγραφείς: Sharon A.Cermak , Dawne Larkin/ Εκδόσεις: Thomson Learning
Επιμέλεια – Μετάφραση: Αντωνία Παπαμιχαήλ, Παιδιατρική Εργοθεραπεύτρια